Rynek suplementów stale się powiększa wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na tego typu produkty. W dobie pandemii zdrowie stało się jeszcze ważniejszym aspektem życia, a troska o nie przełożyła się na istny zalew suplementów. Jak wybrać te, które są dobrej jakości zamiast tych podejrzanych i nieprzebadanych? Jak odróżnić działające i bezpieczne od tych, które nie mają wiele wspólnego ze zdrowiem? Czy to prawda, że suplementy są gorsze niż leki i nie należy ich stosować? Spróbujmy przedrzeć się przez mity z nimi związane i przedstawić sprawdzone informacje.
Czym są suplementy diety?
Sprawę definicji reguluje Ustawa o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia z 25 sierpnia 2006 roku. Według niej suplement diety to „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzony do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów Prawa farmaceutycznego”. Pod tym rozległym opisem kryje się prosta informacja – suplement to uzupełnienie diety i wsparcie wybranych, fizjologicznych funkcji organizmu. Nie jest lekiem, zatem nie leczy.
Zgodnie z Prawem Farmaceutycznym produkt leczniczy jest substancją lub mieszaniną substancji posiadającą właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi i zwierząt lub podawaną w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia, modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.
Jakie składniki mogą zawierać suplementy diety?
Jak wspomnieliśmy, suplement diety powinien uzupełniać niedobory w diecie, a nie leczyć choroby. To dlatego w jego składzie są takie substancje, jak witaminy, np.: C, D, A, E czy witaminy z grupy B, a także składniki mineralne, jak wapń, magnez, żelazo, selen, cynk, krzem. Może posiadać również substancje wykazujące efekty odżywcze, np.: aminokwasy, enzymy, drobnoustroje probiotyczne, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe czy surowce roślinne. Natomiast produkty lecznicze zawierają zupełnie inne elementy (np.: substancje przeciwbólowe, jak paracetamol, ibuprofen, naproksen, substancje przeciwhistamionowe – cetyryzynę, loratadynę, antybiotyki – amoksycylinę, klarytromycynę, erytromycynę, czy też substancje stosowane w różnych innych chorobach).
Dodatkowo suplementy mogą występować tylko i wyłącznie w doustnej postaci (kapsułki, tabletki, drażetki, saszetki z proszkiem, roztwory i płyny). Przed wprowadzeniem na polski rynek taki produkt musi zostać zgłoszony do Głównego Inspektora Sanitarnego. Co ważne, suplement nie musi posiadać przeprowadzonych badań jakościowych, ilościowych i klinicznych, a i po wejściu do obrotu także nie przechodzi badań i nie jest monitorowany pod względem ewentualnych działań niepożądanych. Jednakże niektóre firmy same nakładają na siebie wyższe wymagania związane z kontrolą i przeprowadzają takie badania mimo braku nakazu ze strony prawa.
Jak powinno wyglądać opakowanie suplementów diety?
Zgodnie z obecnymi przepisami oznakowanie powinno być wyraźne, zatem na opakowaniu odnajdziemy takie elementy, jak: określenie „suplement diety”, skład produktu (nazwy związków i ich ilość), wyszczególnioną porcję produktu zalecaną do dziennego spożycia, ostrzeżenie, że nie należy jej przekraczać. Kolejne informacje, to sformułowanie o tym, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako zamiennik zróżnicowanej diety, i że powinny być przechowywane w miejscu niedostępnym dla dzieci.
Nie jest wymagane, by suplementy diety posiadały ulotki, chociaż niektóre je posiadają. Można je także reklamować w przeciwieństwie do niektórych leków, których reklama podlega ścisłym uregulowaniom i przepisom.
Jak korzystać z suplementów diety, by uzyskać pozytywne efekty?
Suplementy różnią się od produktów leczniczych, ale to nie oznacza, że nie należy z nich korzystać lub wręcz się ich bać. Jeśli nasz organizm ewidentnie potrzebuje uzupełnienia niedoborów – dobrze jest wzbogacić dietę o dobrej klasy suplementy. Mniejsze obostrzenia związane z ich produkcją sprawiają, że trzeba wybierać te przetestowane, o potwierdzonym składzie, znanych marek, a co za tym idzie nieco droższe. Na rynku jest dużo dobrych jakościowo suplementów diety, które spełniają swoją funkcję. Jak na nie trafić?
Przede wszystkim powinniśmy dobrać suplement odpowiedni do naszych potrzeb, oczekiwań i stanu zdrowia. Najlepiej skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, ale wcześniej odpowiedzieć sobie na podstawowe pytania: Po co mi dany suplement? Kto mi go polecił? Czy na pewno potrzebuję suplementy diety – być może lepszy będzie konkretny lek na moją „przypadłość”?
Jeśli już podejmiesz decyzję, podstawą jest przeczytanie składu i odpowiednie dawkowanie. Jeżeli np. kupujesz suplement zawierający bakterie probiotyczne, zwróć uwagę, jakie dokładnie szczepy bakterii produkt zawiera. Unikaj suplementów diety, które nie posiadają na etykiecie takich danych. Przy zakupie produktów zawierających surowce roślinne sprawdź, czy wyciągi z nich otrzymywane są standaryzowane na zawartość związków czynnych. Informacja ta upewni cię, że w każdej tabletce jest stała ilość surowca i związków czynnych. Na opakowaniu powinna być ilość i skład, w przeciwnym razie lepiej nie brać takiego suplementu.
Dobrze jest również sprawdzić producenta w sieci – czy jest to znana firma, czy jest polska, czy produkuje inne suplementy i czy ma jakieś certyfikaty. Firma obecna na rynku od dłuższego czasu daje nam jakąś formę gwarancji, że jej produkt będzie dobry jakościowo i ilościowo. Połączenie tych wszystkich wytycznych może nas upewnić w tym, że wybraliśmy bezpieczny suplement, który spełni swoje zadanie i wesprze nasz organizm na drodze do zdrowia.
